Rusya
17 milyon kilometre kare yüzölçümü ile dünyanın en büyük ülkesi. Nüfusu 144
milyon. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse Türkiye’den 21 kat daha büyük bir
ülke. En büyük şehirleri Moskova, St. Petersburg, Novosibirsk, Yekaterinburg,
Nijdinovgorod, Samara ve Kazan. Nüfusun etnik gruplara göre dağılımına
bakıldığında %81 Rus, %3,7 Tatar, %1,4 Ukrayna’lı, %1,1 Başkır, %1 Çuvaş ve
diğer küçük gruplardan oluştuğu görülüyor.
Ülkenin
böylesine büyük bir coğrafyaya yayılmasına, farklı şehirlerde ve kırsalda
farklı gelenek ve kültürel özellikler söz konusu olmasına rağmen Rus kültürü
dediğimizde öne çıkan birçok unsurdan söz edilmesi mümkün.
Her
şeyden önce geniş ve zengin bir tarihi geçmişe sahip olan Rus kültürünün dünya
kültürüne katkıları açısından bakıldığında bazı bilimsel alan ve konular
dışında öne çıkan en önemli alanların edebiyat, resim, bale ve klasik müzik
gibi alanlar olduğu görülüyor.
Rus
halk kültürünün öne çıkan görsel folklorik figürlerinde ise iklim, doğa, hayvan
sembolleri, gelenekler, tarihsel olaylar ve dinsel ögelerin etkili olduğu
görülüyor. Bazı yazarlarca kültürel öğelerde etkili olan en önemli sosyal
unsurların vatan ve aile gibi kavramlar olduğu söyleniyor. Hristiyanlık günlük
yaşamın önemli bir unsuru olmuş tarih boyunca. Bununla birlikte 70 yıl boyunca
ülkeyi yöneten Komünist Partinin bakış açısı ve söylemlerinin de kültür
yaşantısına getirdiği etkileri dikkate almak gerekiyor. Bu noktada Komünist Partinin
özellikle din ve kadının rolüne bakışı toplum hayatında bazı değişikliklere
neden olmuş.
Bu
nedenle, Kievan Rus dönemi, Çarlık ve imparatorluk dönemi, Sovyet dönemi ve
bugün farklı eğilim ve özelliklerin söz konusu olduğunu söylemek mümkün.
Bununla birlikte bugün Rusya ile özdeşleşen bazı özelliklere bakıldığında aşağıdaki
bazı sembol ve kavramların ön planda olduğu söylenebilir:
Ayı: Ayı neden Rusya’nın sembolü? Bunun nedeni
dünyanın güney bölgelerinde vahşi hayatın kralının aslan olmasına rağmen kuzey
ülkelerinde ayının öne çıkmasıdır. Kuzey ormanlarında ondan daha güçlüsü
yoktur. Bu nedenle ayının bir sembol olarak seçildiği anlaşılıyor. Ayıya
atfedilen değerler dünyanın başka yerlerinde tembel, hantal, zalim gibi
özellikler olabilmesine rağmen Rusya’da ayı kavramına pozitif anlamlar
yüklüdür. Ayı gücü, cesareti, aklı ve zekayı temsil etmektedir. Bu nedenlerle,
kahverengi Avrasya ayısı Rusya’da geniş anlamda sempati gören bir figürdür. Bu
sembolün çizgi filmlerde, tiyatro oyunlarında sıkça kullanıldığı görülür. 1980
Moskova Olimpiyat Oyunlarının maskotu olarak "Mişa" adındaki yavru
ayı kullanılmıştır. 2000'li yılların başından itibaren Rusya'daki siyasi yaşama
egemen olan Birleşik Rusya Partisi'nin sembolü olarak da kullanılmaktadır.
Rus edebiyatı: Edebiyat Rusya’nın dünya kültür
mirasına olan katkılarının başında geliyor. Özellikle 19. yüzyılda yetiştirdiği
Tolstoy, Dostoyevski, Çehov, Turgenyev, Gogol, Puşkin gibi yazarlarla Rus edebiyatı Rus
kültürünün en önemli unsurlarından biri. Bu dönemde yazılan Savaş ve Barış, Suç
ve Ceza, Karamazov Kardeşler gibi romanlar dünyada bugüne kadar yazılmış en iyi
romanlar arasında gösteriliyor.
Bolşoy tiyatrosu: Rusya’nın kültürel öğelerinin başka
bir alanı da bale, opera ve klasik müzik. Halkın bu tarz gösterilere ilgisi
büyük. Çaykovski, Korsakov, Rahmaninov, Borodin, Glazunov gibi önemli besteciler
bulunuyor. İşte Bolşoy Tiyatrosu Rusya’nın bu özelliğinin sembolü konumunda. II.
Katerina tarafından yapılması istenilmiş ve Mimar Joseph Bove tarafından dizayn
edilmiş. Şu andaki bina 1821-1824 yılları arasında inşa edilmiş ve zaman içinde
doğal olarak bir çok defa yenilenmiş. İlk olarak 1856 yılında Çar II. Aleksandr
tarafından açılmış. Bolşoy tiyatrosu her dönem Rusya’nın ve Moskova’nın en
önemli sembollerinden biri olmuş ve sahne sanatlarına büyük katkılar sağlamış
bir mekan.
Rus alfabesi: Rus alfabesi Kiril kardeşler
tarafından geliştirilmiş olup, 33 harften oluşuyor. Harflerin öğrenilmesi zor
görünmekle birlikte Çince, Japonca gibi alfabelere göre daha kolaydır. Her
şeyden önce yazıldığı gibi okunabilmektedir Rusça. Rus dilinde asıl zor olan
gramer kullarının yoğunluğu ve kelime sayısının hayli fazla olmasıdır. İyi
öğrenilmesi emek ve zaman gerektirmektedir. Rus alfabesindeki harfler aşağıda
gösterilmektedir:
А, Б,
В, Г, Д, Е, Ё, Ж, З, И, Й, К, Л, М, Н, О, П, Р, С, Т, У, Ф, Х, Ц, Ч, Ш, Щ, Ъ,
Ы, Ь, Э, Ю, Я
Daça: Bu kelime günlük hayatta o kadar çok
kullanılır ki, Rusya’da ilk öğrenilen kelimelerden biridir. İmkanı olan hemen
herkesin büyük şehirlerin yakınlarında bahçesi olan müstakil evler edindiği
görülür. Biraz daha uzağa ve mütevazi özelliklere razı olan hemen herkes sahip
olabilir bu evlere. Hafta sonu gidilip vakit geçirilen, tatil zamanlarında
kalınan bu evler şehir hayatının stresinden ve gürültüsünden uzaklaşmaya imkan
verir. Çoğu evde sauna da bulunur. Daçalar ilk olarak Çarlar tarafından
şehirlere yakın kırsal alanlarda hediye edilen mülkler olarak ortaya çıkmıştır.
Sovyet zamanında Komünist parti elitlerine tahsis edilen ve kamu mülkiyetindeki
bu evler daha sonra özel mülk olarak kullanılmış ve yaygınlaşmıştır.
Babuşka: Gün görmüş kadın, hatıraların ve
geleneklerin vasisi ve bekçisi, sözünü sakınmayan, güzel geleneksel yemekler
pişiren, bazen çocuklara bakan, bahçesinde sebze meyve yetiştiren ve
çocuklarına gönderen büyükannedir Babuşka. Bu kelime de Rusya’da günlük hayatta
en çok karşılaşılan kelimelerden biridir.
Borş Çorbası: Bu çorba Rus mutfağının en başta
gelen yemeğidir. Temel olarak kırmızı turp ve pancardan yapılmaktadır. Etli ve
etsiz olarak hazırlanabilmektedir. Rusya’da hemen her mekanda yapılır. Ancak
lezzet konusunda iyi bir fikir edinebilmek için orta-üst restoranları tercih
etmek yerinde olur.
Votka: Votka Rusya ile
özdeşleşmiş bir içkidir. Geleneksel olarak fermente edilmiş tahıllardan veya
patatesten yapılmaktadır. Slav dillerindeki vada (su) kelimesinden
türetilmiştir. Vodka’nın ilk olarak 1405 yılında medikal bir sıvı olarak
kullanıldığı, Rusça sözlüklerde ise 19. yüzyıldan itibaren yer almaya başladığı
söyleniyor. Beluga, ruskiy standart, baykal, belaya berozka, piyat ozer,
telnyaska, simirnof, putinka, kubanskaya, moskovskaya, narodnaya, gibi çok
sayıda votka markası bulunuyor.
Matruşka: Geleneksel kıyafetler giyinmiş Rus
köylü kızını temsil eden matruşkalar Rus kültürünü simgeleyen en önemli
unsurlardan biri. İç içe koyulan azalan bir ahşap bebek kümesi matruşka.
Özellikle turistik amaçla üretilmekle birlikte sembol olarak Rusya’yı temsil
eden bir özelliğe sahiptirler.
Balalayka: Bu enstrüman Rus folklorik müziğinin sembolüdür. Üçgen şeklinde ve üç telli olarak yapılmaktadır. Sesi mandolin tınısını andırır.
Semaver: Soğuk kış günlerinde çay vazgeçilmez bir içkidir Rusya'da. Çay için sıcak su kaynatılan geleneksel kabın adı semaverdir. Kabın şekli ve adı Türkiye ve Azerbaycan'daki kullanım ile aynıdır.
Balalayka: Bu enstrüman Rus folklorik müziğinin sembolüdür. Üçgen şeklinde ve üç telli olarak yapılmaktadır. Sesi mandolin tınısını andırır.
Semaver: Soğuk kış günlerinde çay vazgeçilmez bir içkidir Rusya'da. Çay için sıcak su kaynatılan geleneksel kabın adı semaverdir. Kabın şekli ve adı Türkiye ve Azerbaycan'daki kullanım ile aynıdır.
Aziz Vasil Katedrali:
Bu Katedral Kızıl
Meydan’ın ve daha ötesi bütün Rusya’nın sembolü konumunda. Korkunç İvan
tarafından 1555-1561 yılları arasında Kazan ve Astrahan hanlıklarına karşı
kazanılan zaferleri kutlamak amacıyla yaptırılmış. Katedral’in hikayesi aşağıdaki
linkte ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.
Yorumlar
Yorum Gönder